รายงานพิเศษ “หาดเล็กโมเดล” ต้นแบบพัฒนาชุมชนบนที่ดินหลวง

รายงานพิเศษ “หาดเล็กโมเดล” ต้นแบบพัฒนาชุมชนบนที่ดินหลวงในประเทศ ของพอช.

ต.หาดเล็ก อ.คลองใหญ่ จ.ตราด โดยสภาพทางภูมิศาสตร์เป็นพื้นที่ด้านตะวันออกติดกับเขาบรรทัดที่กั้นพรมแดนไทย-กัมพูชา และทิศตะวันตกติดกับทะเลด้านอ่าวไทย โดยมีพื้นที่แคบที่สุดของประเทศไทยเพียง 450 เมตร ที่บ้านโขดทราย ต.หาดเล็ก อ.คลองใหญ่ จ.ตราด ซึ่งอาชีพส่วนใหญ่ประกอบอาชีพทำประมง ด้วยเหตุผลทางภูมิศาสตร์ของพื้นที่จึงทำให้ประชากรของต.หาดเล็กที่มีอาชีพทำประมงจีงปลูกสร้างบ้านในพื้นที่ทะเล ที่ใช้ลำคลองต่างๆเป็นที่ตั้ง ซึ่งกลายเป็นชุมชนแออัด และเสื่อมโทรม อีกทั้งยังเป็นการบุกรุกที่ดินหลวง(ทะเล)

ปัญหานี้ ได้รับการร่วมมือแก้ไขจากหลายหน่วยงานทั้งในหน่วยงานในพื้นที่ คือ เทศบาลต.หาดเล็ก สำนักงานเจ้าท่าภูมิภาค สาขาตราด โดยมีสถาบันพัฒนาองค์กรชุมชน(องค์การมหาชน)หรือ พอช.ได้เข้ามาแก้ปัญหาร่วมกัน

ซึ่งหลังจากสถาบันพัฒนาองค์กรชุมชน (องค์การมหาชน)หรือ พอช.ลงพื้นที่สำรวจข้อมูลผู้เดือดร้อนในที่ดินรัฐเพื่อซ่อมแซม ปลูกสร้างที่อยู่อาศัย ในพื้นที่ตำบลหาดเล็กมาระยะหนึ่งจึงจัดทำแผนการแก้ไขปัญหาเชิงรุก ทั้งด้านปรับปรุงที่ดินใหม่และที่ดินเดิม ด้วยงบประมาณกว่า 31 ล้านบาท ทั้งการจัดซื้อที่ดินสร้างบ้านที่อาศัยใหม่ ในลักษณะคล้ายกับบ้านเอื้ออาทร ลดการแออัดของจำนวนประชากรที่อาศัยอยู่ชุมชน และการซ่อมแซมบ้านเรือนที่ทรุดโทรม สร้างตลาดชุมชน พัฒนาให้เป็นแหล่งท่องเที่ยวสร้างรายได้ให้กับชุมชนนอกจากการทำประมงของชาวบ้านตำบลหาดเล็ก

ด้วยเหตุผลดังกล่าว ในวันที่ 8 สิงหาคม 2561 ที่สำนักงานเทศบาลตำบลหาดเล็ก อ.คลองใหญ่ จ.ตราด พลเอก สุรศักดิ์ ศรีศักดิ์ ผู้ช่วยรัฐมนตรีประจำกระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ พร้อมคณะ เดินทางลงพื้นที่ตรวจเยี่ยมการพัฒนาคุณภาพชีวิตชุมชนด้านที่อยู่อาศัยในพื้นที่กรมเจ้าท่า พร้อมรับฟังปัญหาและแนวทางการพัฒนา 

จากนส.กิจปภา ประสิทธิเวช นายกเทศมนตรีตำบลหาดเล็ก โดยมีนายอำนาจ สอนหมวก ผอ.สำนักงานเจ้าท่าภูมิภาค สาขาตราด กำนันตำบลหาดเล็ก ชาวบ้านที่อาศัยในพื้นที่กรมเจ้าท่า และสำนักงานพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ จังหวัดตราด

หลังจากนั้น พลเอก สุรศักดิ์ ศรีศักดิ์ ลงพื้นที่ตรวจเยี่ยมบ้านประชาชน 5 หลัง ที่ปลูกอยู่บนที่ดินกรมเจ้าท่า ซึ่งอยู่ในสภาพทรุดโทรมเป็นอย่างมากไม่สามารถแซ่มแซมได้ เนื่องจากติดปัญหาด้านกฎหมายของกรมเจ้าท่า พร้อมทั้งพร้อมสิ่งของให้กับชาวบ้านทั้ง 5 หลัง นอกจากนี้ยังได้เดินชมป่าชายเลนที่ทางเทศบาลตำบลหาดเล็กได้ปลูกไว้ตลอด 7 ปี ที่ผ่านมา เพื่อป้องกันการซัดของคลื่นและการบุกรุกที่ดินกรมเจ้าท่า เพื่อปลูกสร้างบ้านใหม่

พลเอกสุรศักดิ์ กล่าวว่า ปัญหาการบุกรุกที่ดินรัฐของประชาชนทั่วประเทศมีจำนวนมาก ทั้งที่ดินกรมเจ้าท่า ป่าไม้ ป่าชายเลน สร้างบ้านที่อยู่อาศัยมานาน ซึ่งรัฐพยายามแก้ไขเรื่องนี้ อย่างระมัดระวัง ไม่ใช่เป็นการไล่ชาวบ้านไปอยู่ที่อื่น และตำบลหาดเล็กเอง จะเป็นต้นแบบหรือโมเดลของประเทศไทยในการแก้ไขปัญหานี้ โดยที่ไม่รื้อบ้าน ไม่มีการรุกล้ำเพิ่ม แต่มาพัฒนาบ้าน พัฒนาชุมชนให้ดีขึ้น ประชาชนจะมีบ้านที่อยู่อาศัยอย่างถูกต้องตามนโยบาลของรัฐบาล

ขณะที่นางสาวกิจปภา ประสิทธิเวช นายกเทศมนตรีตำบลหาดเล็ก กล่าวว่า ตำบลหาดเล็ก เป็นตำบลที่มีประชาชนส่วนใหญ่ประกอบอาชีพทำการประมง ปลูกบ้านอาศัยในทะเลมาอย่างยาวนาน บนที่ดินกรมเจ้าท่า 738 ครัวเรือน จากบ้านเรือนทั้งหมด 1,921 ครัวเรือน ใน 5 หมู่บ้านของตำบลหาดเล็ก มีบ้านทั้งหมด 504 ครัวเรือนที่ชำรุดทรุดโทรม และมีไม่สามารถซ่อมแซมหรือสร้างใหม่ได้ เพราะติดปัญหาด้านกฎหมายของกรมเจ้าท่า

นายอำนาจ สอนหมวก ผอ.สำนักงานเจ้าท่าภูมิภาค สาขาตราด กล่าวว่า เรื่องนี้ ทางกรมเจ้าท่า อยู่ระหว่างการพิจารณาให้ใบอนุญาตบ้านทั้ง 738 ครัวเรือน หากได้รับการอนุญาตได้แล้ว ก็สามารถเข้าดำเนินการซ่อมแซมบ้านได้ทันที คาดว่าการดำเนินการจะเสร็จภายในเดือนสิงหาคมนี้ เฉพาะบ้านที่ไม่มีการกีดขวางทางน้ำหรือเส้นทางเดินเรือ ซึ่งถือว่าตำบลหาดเล็ก จะเป็นต้นแบบให้การชุมชนอื่นทั่วประเทศในการแก้ปัญหาในลักษณะเช่นนี้

และเมื่อ“หาดเล็กโมเดล”สำเร็จตามเป้าหมายจะเป็นต้นแบบที่จะแก้ปัญหาชุมชนที่รุกล้ำลำน้ำและทะเลของแต่ละจังหวัดที่มีสภาพปัญหาไม่แตกต่างกันทั่วประเทศ

นสพ.ประชามติ รายงาน